آیت الله العظمی علامه سید کمال الحیدری، از مراجع معظم تقلید و علمای برجسته شیعه و از اساتید کم نظیر حوزه های علمیه می باشند. ایشان متولد عراق، از شاگردان شهید سید محمد باقر صدر بوده و سال ها در ایران سکونت دارند.
جامعیت و اشراف بر مباحث فقهی، فلسفی، اصولی، کلامی، عرفانی، اخلاقی و تفسیری، تألیفات ارزشمند و تدریس در همه این زمینه ها در کنار تسلط بی نظیر بر منابع اهل سنت و حافظه فوق العاده، ایشان را به یکی از چهره های پر آوازه جهان اسلام تبدیل کرده است.
در سال های اخیر، حضور در شبکه های ماهواره ای و دفاع قاطع ایشان از حریم تشیع و اسلام ناب محمدی و نیز مقابله با اسلام اموی، بازتاب گسترده ای در جهان اسلام داشته تا جایی که برنامه های ایشان در شبکه های مختلف ماهواره ای و به ویژه برنامه های “مطارحات فی العقیده” و “الاطروحه المهدویه” در شبکه «الکوثر» صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، یکی از پر بیننده ترین برنامه ها در جهان عرب است.
دقت، تسلط و تأثیر گذاری کلام ایشان در پرده برداری مستند از زوایای پنهان اندیشه های وهابیت و اسلام اموی موجب گردیده است که عربستان سعودی به عنوان پایگاه وهابیت، جوایز چندین میلیون دلاری برای پاسخ گفتن به مباحث ایشان تعیین کند.
مبانی فطری حب اهل بیت(ع)
روشن است که پیروی از پیامبر گرامی اسلام (ص) در شریعتی که بر او نازل شده، ضرورتی اساسی است و این پیروی نشان دهنده حب بنده به پروردگار و شرط اساسی برای محبوبیت پروردگار نزد بنده است.
همچنین روشن است که پیروی از پیامبر گرامی اسلام (ص) به معنای پایبندی به گفته ها و رفتارهای ایشان است که یکی از آن ها، سفارشات مکرر ایشان به تمسک به عترت است و به همین دلیل نتیجه می گیریم که پیروی از پیامبر گرامی اسلام (ص) و اهل بیت ایشان (ع) و نیز محبت به ایشان، همگی نشان دهنده حب واقعی بنده به پروردگار بوده و این پیروی و محبت موجب تحقق محبوبیت پروردگار نزد بنده می شود.
اکنون می خواهیم اندکی به حقیقت این محبت و چگونگی تحقق آن بپردازیم. به عبارت دیگر، این محبت برای چیست و چه درجه ای از محبت از دوستداران خواسته شده است؟
پذیرفته ایم که فطرت انسان بر اساس حب به کمال و تلاش برای رسیدن به آن خلق شده است و این حب، به شدت خود را در وجود انسان نشان می دهد و امر وجودی و ذاتی شدید بوده پس نیازی به علت آوردن ندارد چرا که علت آوردن برای امر ذاتی ممکن نیست و پرسش از آن، دقیقا همانند پرسش از اصل وجود آن است.
در پرتو این مسئله روشن می گردد که همه مراتب و مراحل کمال (چه ملکی یا ملکوتی و چه بشری یا ملائکی)، هدف سیر تکاملی انسان قرار می گیرد و انسان بر حسب مراتب کمال، برای رسیدن به غایت متعالی که همان کمال مطلق است، توشه برمی گیرد، علاوه بر آنکه انسان به حد ذات خود، مظهری از مظاهر اسماء حسنای الهی است از آن جهت که قدرت الهی، علم ، حیات، نوآوری و غیره در او متجلی شده است.
شکی نیست که انسان به هر میزان که به کمالات بیشتری دست می یابد و به مراتب بالاتر و بزرگتری می رسد، مظهریت و تجلی اسماء حسنای الهی در او بیشتر می شود و بر عکس.
همچنین شکی نیست که هر انسانی دارای کمالاتی است که موجب جذب و گرایش دیگران به او می شود به همین میزان کسی که به کمالاتی بسیار بیشتر و بالاتر دست یافته جذابیت بیشتری دارد چه رسد به کسی که وجودش از هرگونه قصور و نقصی (به جز جنبه نیازمندی به خدای تعالی) پاک است. پس شکی نیست که چنین کسی محوریت یافته و نقطه ای منحصر به فرد در مرکز دایره عالم امکان خواهد شد و او گوهری است که نظرها در همه افلاک عالم امکان به سوی اوست.
پس زمانی که مشخص شود که اهل بیت(ع)، همانا اولین و شدیدترین مصداق همه آن چیزی هستند که تاکنون گفتیم و آنان به همه کمالات والای وجودی دست یافته اند و نزدیک ترینِ به کمال مطلق هستند و بی نیاز از هرگونه نیازی هستند (به جز نیازمندی به خدایِ غنیِ بی نیاز) و کسانی اند که سیل (دانش و فیض) از آنان جاریست و هیچ پرنده ای به بلندای (مقام) آنان نمی رسد؛ فهمیده می شود که پیروی و محبت اهل بیت(ع) مسئله ای است که انسان ها بر آن سرشته شده اند. بنابراین تمسک کننده به آن ها و دعوت کننده به سوی آنان، در پرتو فطرت اولیه خود عمل می کند.
به این ترتیب، سبب حب اهل بیت(ع) برای ما روشن گردید که عبارتست از امری وجودی در ما که تابع حب کمال متصل به آنان است و در این هنگام، پرسش ها از سبب محبت به اهل بیت(ع) پایان می یابد همچنانکه پرسش از اصل کمالجویی و چرائی حب به کمال پایان پذیرفت. (چراکه امری وجودی در ماست و نیازی به تعلیل ندارد)
در پرتو این موضوع، اسرار فراوان و رازهای زیادی در برابر ما گشوده خواهد شد که شاید یکی از بارزترین آن ها که در روایات متعددی مطرح شده، علت نیاز به اقرار بر نبوت پیامبر اسلام(ص) و امامت علی(ع) و اهل بیت(ع) و پایبندی بر ولایت ایشان، از سوی انبیاء گذشته می باشد. ۱
همچنین بر این اساس وجهی دیگر برای روایت معتبر نبوی (ص) می یابیم که فرمود: «یا علیّ أنت قسیم النار تقول هذا لی و هذا لک» ۲ ـ « ای علی! تو تقسیم کننده آتش جهنمی که خطاب به آن می گویی این برای من (این بنده بهشتی است) و آن یکی برای تو» و در روایت دیگر می فرماید: «أنتَ قسیم الجنّه والنار، فی یوم القیامه تقول للنار: هذا لی و هذا لک» ۳ ـ « تو در روز قیامت تقسیم کننده بهشت و جهنمی؛ به جهنم می گویی این برای من و آن یکی برای تو»
پس او [علی(ع)] کمال مورد آرزوست که هر کس به آن برسد، نصیبش بهشت است پس خوش به حال کسی که به رکاب او چنگ زند و بر مسیر او قدم نهد و این همان پیروزی بزرگ است و بدبختی و حسرت برای کسی است که وجودش تنگ و عاجز است از اراده کردن آن کمال والا برای خود و از آنچه پروردگارش برای او نازل کرده پیروی نکرده است که فرمود: «یُرِیهِمُ اللهُ أَعْمَالَـهُمْ حَسَرَاتٍ عَلَیْهِمْ»
« (کسانی که)خداوند اعمالشان را (به صورت) حسرت هایی بر آنان می نمایاند» (سوره مبارکه بقره، آیه: ۱۶۷)
و آن چه حسرت هایی است؟! حسرت هایی است که کوه های زمین در صورت نزدیکی به آن خرد می شود و آتش جهنم از آن برافروخته می شود و این حسرت ها به سبب کوتاهی است که در حق او [علی(ع)] کرده و تمسخر و استهزائی است که بر او روا داشته است.
خدای تعالی فرمود: «أَنْ تَقُولَ نَفْسٌ یَا حَسْرَتَى عَلَى مَا فَرَّطْتُ فِی جَنْبِ اللهِ وَ إِنْ کُنْتُ لَمِنَ السَّاخِرِینَ
* أَوْ تَقُولَ لَوْ أَنَّ اللهَ هَدَانِی لَکُنْتُ مِنَ المُتَّقِینَ أَوْ تَقُولَ حِینَ تَرَى الْعَذَابَ لَوْ أَنَّ لِی کَرَّهً فَأَکُونَ مِنَ
المُحْسِنِینَ * بَلَى قَدْ جَاءَتْکَ آیَاتِی فَکَذَّبْتَ بِهَا وَ اسْتَکْبَرْتَ وَکُنْتَ مِنَ الْکَافِرِینَ»
« تا [مبادا] کسی بگوید: افسوس بر آنچه درباره قرب خدا کوتاهی کردم و حقا که من از مسخره کنندگان بودم * یا بگوید: اگر خدا مرا هدایت می کرد، بی شک از پرهیزکاران می شدم * یا چون عذاب را ببیند، بگوید: کاش مرا برگشتی (به دنیا) بود تا از نیکوکاران بشوم * [گفته شود]: آری آیات من بر تو آمد و آنها را تکذیب کردی و تکبر نمودی و از کافران شدی.} (سوره مبارکه زمر، آیات: ۵۹ ـ ۵۶)
و آنجاست که مؤمنان شاد می شوند و انکار کنندگان زیان می بینند.
امیرمؤمنان علی علیه السلام فرمود: «أنا عین الله و أنا ید الله و أنا جنب الله و أنا باب الله» ۴
«من چشم خدا، دست خدا، قرب خدا و باب خدا هستم»
و نیز امام کاظم (ع) درباره آیه شریفه: «یَا حَسْرَتَى عَلَى مَا فَرَّطْتُ فِی جَنْبِ اللهِ»، فرمود: «جنب الله: أمیر المؤمنین علیه السلام و کذلک ما کان بعده من الأوصیاء بالمکان الرفیع، إلى أن ینتهی الأمر إلى آخرهم» ۵
« قرب خدا امیرمؤمنان علیه السلام است و همچنین اوصیاء (امامان) پس از او به سبب جایگاه رفیعی که دارند تا جایی که امر امامت به آخرین نفر از ایشان ختم شود.»
چه بسا کسی بگوید اگر محبت اهل بیت امری فطری است که انسان در اصل وجودش بر آن سرشته شده، پس چرا صفحات تاریخ از دشمنان زیاد ایشان پر شده است؟
در جواب می گوییم که به انسان در زندگی دنیا اختیار داده شده تا حد و مرز کسانی را که دوست می دارد یا از آنان رویگردان است، تعیین کند و این منافاتی با فطرت اصلی او ندارد همچنانکه این مسئله درباره معرفت خدا و توحید او نیز وجود دارد. خدای متعال آفرینش را بر سرشت معرفت و توحید خود خلق کرد ولی می بینیم که نسبت ملحدین و مشرکین به مجموع ساکنان زمین، کم نیست. شکی نیست که آنها طبق اراده شخصی و اختیارشان، برخلاف آنچه بر آن سرشته شده اند، اعتقاد پیدا کرده و عمل می کنند.
منافاتی بین فطرت و سرشت شیء و اختیار فاعل بر غیر آن سرشت نیست و در اینباره مثال های فراوانی وجود دارد که مجال طرح آن نیست و به مثال معرفت و توحید خدا بسنده می کنیم.
____________________________
پانوشت:
(۱) قال الرسول الأکرم صلّى الله علیه وآله یوم أسری به: «أتانی ملک فقال لی: یا محمّد، سل من أرسلنا من قبلک من رسلنا على ما بُعثوا؟ قلت: على ما بُعثوا؟ قال: على ولایتک و ولایه علیّ بن أبی طالب» ـ معرفه علوم الحدیث حاکم نیشابوری، نشر دار الآفاق الجدیده، بیروت، چاپ چهارم، ۱۴۰۰هـ : ص۹۶٫
(۲) تفسیر قمّی، أبو الحسن علی بن إبراهیم القمّی، مؤسّسه دار الکتاب، چاپ سوم، ۱۴۰۴هـ، قم: ج۲ ص۳۸۹٫
(۳) الصواعق المحرقه، ابن حجر الهیتمی، تحقیق عبد الوهاب عبد اللطیف، نشر شرکه الطباعه الفنّیه المتّحده، ۱۹۶۵م، القاهره: ص۷۵٫
(۴) أصول الکافی: ج۱، ص۱۴۵، ح۸٫
(۵) همان: ج۱، ص۱۴۵، ح۹٫
